Writer: 
Share
เคยจินตนาการถึงภาพคลาสสิกของชาวสตาร์ทอัพไหม? กลุ่มวัยรุ่นไฟแรงรวมตัวกันในห้องพัก นั่งหน้าจอแล็ปท็อปที่เปิดสว่างจ้า ระดมสมองปั้น The Next Big Thing ที่เชื่อว่าจะมาเปลี่ยนโลก Eric Ries ผู้เขียนหนังสือเล่มนี้ก็เคยเป็นหนึ่งในนั้น เขาเคยฝันหวานว่าความทุ่มเทอย่างหนักจะนำโลกมาสยบแทบเท้า แต่ความจริงกลับตบหน้าเขาอย่างจัง เมื่อเขาต้องยืนเถียงกับผู้ร่วมก่อตั้งกลางสายฝน พร้อมกับมองดูธุรกิจที่ปั้นมากับมือพังครืนลงต่อหน้าต่อตา
เรื่องนี้ไม่ได้เกิดขึ้นแค่กับ Eric แต่เป็น มายาคติ ที่หลอกหลอนผู้ประกอบการทั่วโลก สื่อมักจะประโคมข่าวความสำเร็จที่สวยหรู แต่ความจริงที่โหดร้ายคือ สตาร์ทอัพส่วนใหญ่ ไปไม่รอด ไม่ใช่เพราะขาดความพยายาม หรือขาดไอเดียที่ดี แต่ขาด กระบวนการ ในการเปลี่ยนไอเดียเหล่านั้นให้เป็นธุรกิจที่ยั่งยืน
วันนี้ Thumbsup จะพาไปแกะรอยบทเรียนจากความล้มเหลวสู่ความสำเร็จของ Eric Ries ผ่านแนวคิด The Lean Startup ที่จะเปลี่ยนวิธีคิดในการทำธุรกิจของคุณไปตลอดกาล ไม่ว่าคุณจะเป็นเจ้าของกิจการ หรือนักการตลาดในองค์กรใหญ่ นี่คือสิ่งที่คุณต้องรู้
มายาคติแห่งความสมบูรณ์แบบ
เรามักถูกสอนว่า ถ้าจะทำอะไร ต้องทำให้ดีที่สุด แต่ในโลกของนวัตกรรม ความคิดนี้อาจเป็นยาพิษ Eric ชี้ให้เห็นว่าความสำเร็จของสตาร์ทอัพไม่ได้เกิดจากพันธุกรรมที่เก่งกาจ หรือจังหวะเวลาที่เพอร์เฟกต์เพียงอย่างเดียว แต่มันเกิดจาก กระบวนการเรียนรู้ ที่เป็นระบบ
หลังจากความล้มเหลวครั้งแรก Eric ก่อตั้ง IMVU แพลตฟอร์มโลกเสมือนจริง ครั้งนี้เขาเลือกฉีกตำราเดิมทิ้ง แทนที่จะซุ่มทำโปรดักต์ให้สมบูรณ์แบบก่อนเปิดตัว เขาเลือกที่จะเน้นการปรับปรุงอย่างรวดเร็ว, ฟังเสียงลูกค้า และกล้าที่จะทดลอง นี่คือจุดกำเนิดของระเบียบวิธี Lean Startup ที่เน้นการเปลี่ยนสมมติฐานให้เป็นข้อเท็จจริง ดีกว่าการนั่งเทียนเขียนแผนธุรกิจหนาเตอะที่ไม่มีวันเป็นจริง
เลิกบริหารแบบโรงงานยุคเก่า
การสร้างธุรกิจก็เหมือนการสร้างบ้าน คุณต้องมีแปลน แต่กฎการบริหารจัดการแบบเดิม ๆ ที่ใช้ในบริษัทใหญ่หรือโรงงานผลิตรถยนต์ อาจจะกลายเป็น ตัวถ่วง สำหรับสตาร์ทอัพที่ต้องการความคล่องตัว
แนวคิด Lean Startup ได้รับแรงบันดาลใจมาจากระบบการผลิตของ Toyota ที่เน้นการลดความสูญเปล่า และเพิ่มคุณภาพ แต่ในบริบทของนวัตกรรม ‘ความสำเร็จ’ ไม่ได้วัดกันที่จำนวนสินค้าที่ผลิตได้ แต่วัดกันที่ Validated Learning หรือ การเรียนรู้ที่ผ่านการตรวจสอบแล้ว
ในยุคนี้ ใคร ๆ ก็อยากเป็นผู้ประกอบการ ตัวเลขการผลิตพุ่งสูงขึ้นด้วยเทคโนโลยี แต่ถ้าปราศจากกลยุทธ์ที่ถูกต้อง ศักยภาพเหล่านั้นก็จะสูญเปล่าไป ผลิตภัณฑ์มากมายเปิดตัวอย่างอลังการแล้วก็เงียบหายไปในพริบตา สิ่งที่เสียไปไม่ใช่แค่เงิน แต่คือเวลา ความฝัน และหยาดเหงื่อของทีมงาน
ดังนั้น หัวใจสำคัญคือการเปลี่ยนจากการถามว่า เราสร้างสิ่งนี้ได้ไหม? เป็น เรา “ควร” สร้างสิ่งนี้ไหม? และ เราจะสร้างธุรกิจที่ยั่งยืนจากสิ่งนี้ได้อย่างไร?
เรียนรู้และเติบโตผ่านการทดลอง
โลกของสตาร์ทอัพคือการเดินเข้าสู่ความไม่แน่นอน สิ่งที่อันตรายที่สุดคือ การมโน หรือการตั้งสมมติฐานเอาเองว่าลูกค้าต้องการอะไร
กรณีศึกษาของ IMVU ชัดเจนมาก ทีมงานคิดว่าฟีเจอร์เด็ดคือการเอาวิดีโอเกม 3 มิติมาผสมกับโปรแกรมแชท พวกเขาทุ่มเทสร้างระบบที่ซับซ้อนเพื่อให้คนชวนเพื่อนมาเล่น แต่ผลลัพธ์คือ… แป้กสนิท! พอลองขุดลึกลงไปถึงได้รู้ความจริงว่า ลูกค้าไม่ได้อยากชวนเพื่อนเก่ามาเล่นในแพลตฟอร์มที่ตัวเองยังไม่คุ้นเคย แต่อยากใช้ IMVU เพื่อ หาเพื่อนใหม่ ต่างหาก
เห็นไหมว่า สิ่งที่แบรนด์คิด กับสิ่งที่ลูกค้าต้องการ อาจเป็นคนละเรื่องกันเลย
อีกตัวอย่างที่คลาสสิกคือ Zappos ร้านขายรองเท้าออนไลน์ระดับตำนาน ผู้ก่อตั้ง Nick Swinmern ไม่ได้เริ่มจากการสร้างเว็บไซต์หรูหราหรือสต็อกรองเท้าเป็นโกดัง เขาเริ่มจากสมมติฐานง่าย ๆ ว่า คนจะยอมซื้อรองเท้าผ่านออนไลน์ไหม?
วิธีพิสูจน์ของเขาคือ เดินไปร้านรองเท้าแถวบ้าน ขอถ่ายรูปรองเท้ามาโพสต์ลงเว็บ ถ้ามีคนสั่ง เขาค่อยวิ่งไปซื้อรองเท้านั้นที่ร้านในราคาเต็มแล้วส่งให้ลูกค้า นี่คือการทดลองที่เรียบง่ายแต่มีประสิทธิภาพ มันทำให้เขารู้ว่า มีดีมานด์จริง ก่อนที่จะลงทุนสร้างระบบซัพพลายเชนจริง ๆ เสียอีก นี่คือพลังของการทดลองเพื่อตรวจสอบสมมติฐาน ไม่ใช่แค่เชื่อตัวเลขสถิติ แต่เข้าใจพฤติกรรมมนุษย์จริง ๆ
เริ่มให้เล็ก แล้วจะสำเร็จได้ไว
ในวงการนี้เรามักได้ยินคำว่า Leap of Faith หรือการกระโดดด้วยความเชื่อ แต่การกระโดดโดยไม่เช็กเชือกฟางอาจทำให้ตกเหวได้ วิธีที่ดีที่สุดในการทดสอบความเชื่อคือการสร้าง MVP (Minimum Viable Product)
MVP ไม่ใช่สินค้าที่ห่วยหรือทำไม่เสร็จ แต่คือเวอร์ชันที่ เล็กที่สุด ที่สามารถส่งมอบแก่นของคุณค่าให้ลูกค้าได้ เพื่อดูปฏิกิริยาตอบรับ
กรณีของ Dropbox เป็นตัวอย่างระดับมาสเตอร์พีซ Drew Houston ผู้ก่อตั้ง มีไอเดียทำระบบซิงค์ไฟล์ที่ใช้งานง่าย แต่แทนที่จะเขียนโค้ดทั้งระบบที่ซับซ้อนมหาศาล เขาเลือกทำ วิดีโอ 3 นาที สาธิตการทำงานของ Dropbox แล้วโพสต์ลงไป ผลลัพธ์? ยอด Waiting List พุ่งจาก 5,000 เป็น 75,000 คนในคืนเดียว!
วิดีโอนั้นคือ MVP ของเขา มันพิสูจน์ว่า คนต้องการสิ่งนี้ โดยที่เขายังไม่ต้องสร้างโปรดักต์ตัวเต็มด้วยซ้ำ การเริ่มให้เล็กช่วยให้เราปรับตัวได้ไว ถ้าลูกค้าไม่ชอบ เราก็แค่เปลี่ยนโดยไม่เจ็บตัวหนัก แต่ถ้ารอให้เสร็จสมบูรณ์แล้วค่อยเปิดตัว ถ้าเจ๊งขึ้นมา คือเจ๊งทั้งกระดาน
วัดผลเพื่อไปต่อ
การดูแค่งบกำไรขาดทุนแบบบริษัทยักษ์ใหญ่ เช่น GM ใช้ไม่ได้กับสตาร์ทอัพ เพราะช่วงแรกตัวเลขการเงินมักจะติดลบหรือไม่นิ่ง Eric เสนอให้ใช้ Innovation Accounting ซึ่งแบ่งเป็น 3 ขั้นตอน
- Establish the Baseline: ใช้ MVP วัดจุดเริ่มต้นว่าเราอยู่ตรงไหน
- Tune the Engine: ปรับจูน ทดลอง เพื่อให้ตัวเลขขยับเข้าใกล้เป้าหมาย
- Pivot or Persevere: ถึงทางแยกที่ต้องตัดสินใจ ถ้าตัวเลขไม่ดีขึ้น จะสู้ต่อ (Persevere) หรือจะเปลี่ยนทิศทาง (Pivot)
คำว่า Pivot คือหัวใจสำคัญ ดูอย่าง Votizen ของ David Binetti ที่ตอนแรกอยากทำแพลตฟอร์มการเมืองให้คนถกเถียงกัน แต่ไม่เวิร์ก เขาเปลี่ยนหลายรอบมาก จาก B2C ไปเป็น B2B จนสุดท้ายเจอหนทางที่ใช่ การ Pivot ไม่ใช่การยอมแพ้ แต่คือการเปลี่ยนกลยุทธ์โดยยังคงวิสัยทัศน์เดิมไว้
กลยุทธ์การเติบโตที่ยั่งยืน
อย่าหลงระเริงกับยอดดาวน์โหลดที่มาจากการอัดงบโฆษณาเพียงอย่างเดียว การเติบโตที่แท้จริงต้องมาจาก เครื่องยนต์ ที่ทำงานได้ด้วยตัวเอง 4 รูปแบบ
- Word of Mouth: ของดีจนต้องบอกต่อ
- Side Effects: ยิ่งใช้ยิ่งโชว์ เช่น รถหรู หรือแฟชั่น
- Paid Advertising: ใช้เงินซื้อได้ แต่กำไรต่อหัวต้องคุ้มค่าโฆษณา
- Repeat Purchase: ซื้อซ้ำเป็นกิจวัตร
ตั้งคำถามว่า “ทำไม” ให้ถึงราก
เมื่อเกิดปัญหา อย่าเพิ่งรีบแก้ที่ปลายเหตุ Eric แนะนำเทคนิค 5 Whys จาก Toyota ถามว่า ทำไม ติดต่อกัน 5 ครั้ง เพื่อขุดให้เจอรากเหง้าของปัญหา
เช่น เครื่องจักรเสีย (ทำไม?) -> ฟิวส์ขาด (ทำไม?) -> ไม่ได้หยอดน้ำมัน (ทำไม?) -> ไม่มีตารางซ่อมบำรุง (ทำไม?) -> หัวหน้าไม่ให้ความสำคัญกับการเทรนนิ่ง
เห็นไหมว่าจากปัญหาทางเทคนิค พอเจาะลึกลงไป มันกลายเป็นปัญหาเรื่อง คน และ การบริหาร เสมอ การแก้ที่รากจะทำให้ปัญหาไม่กลับมาเกิดซ้ำอีก
Thumbsup มองว่า The Lean Startup ไม่ใช่แค่หนังสือสอนทำธุรกิจ แต่มันคือ Mindset ของการ ไม่ประมาท ในโลกยุคดิจิทัล การที่เราเห็นสตาร์ทอัพรุ่นใหม่ หรือแม้แต่แบรนด์แฟชั่นไทยใน Shopee ประสบความสำเร็จ ก็เพราะพวกเขากล้าที่จะเริ่มจากจุดเล็ก ๆ เรียนรู้จากฟีดแบ็กจริง และปรับตัวไวกว่าคนอื่น
ในยุคที่เทคโนโลยีเปลี่ยนทุกวินาที แผนธุรกิจที่เขียนไว้วันนี้ พรุ่งนี้อาจจะใช้ไม่ได้แล้ว สิ่งเดียวที่จะทำให้คุณอยู่รอดคือ ความสามารถในการเรียนรู้ (Learn), การสร้าง (Build) และการวัดผล (Measure) วนไปอย่างไม่สิ้นสุด
เลิกมโนว่าไอเดียเราเจ๋งที่สุด แล้วออกไปพิสูจน์ด้วยการลงมือทำจริง ๆ กันดีกว่า เพราะในสมรภูมินี้ “ความเร็วในการเรียนรู้” คืออาวุธที่ทรงพลังที่สุด
อ่านเพิ่มเติม
